🏰 Orta Çağ’da Günlük Yaşam: Tuvalet İğrençliğinden Yemeğe Tuhaf Detaylar
Merhaba tarih meraklıları! 👋
Bugün sizi zaman makinesine atıp Orta Çağ’ın tozlu sokaklarında gezintiye çıkarıyorum. Hazır olun, çünkü anlatacaklarım modern konforlarınıza şükretmenizi sağlayacak! Özellikle de tuvaletinizden çıkarken… 😅
💩 Tuvalet Maceraları: Kale Delikleri ve Sokak Felaketleri
Orta Çağ insanı için tuvalet ihtiyacı tam bir kaos demekti. Soyluların kullandığı “gardrop” denilen sistem beni ilk öğrendiğimde çığlık attırmıştı! Kalelerin duvarlarına açılan bu deliklerden aşağıya… doğrudan hendeklere dışkı boşaltılıyordu. Westminster Sarayı‘nda 1492’de 13 gardrop birikince taşan “zehir çukuru” nedeniyle saray taşınmak zorunda kalmış.
Köylülere gelince… Onlar “gece tencere”lerini sabah sokaklara boşaltırdı. Londra’da 1300’lerde belediye, “pencereden dökmeden önce üç kere ‘Dikkat!’ diye bağırın” kuralı koymuş. Bir keresinde araştırma yaparken 14. yüzyıl mahkeme kayıtları okudum; adamın üzerine dökülen dışkı yüzünden çıkan kavgada 3 kişi ölmüş! 😱
🍖 Yemekte Ne Var? 10 Günlük Yahni ve Kurşunlu Şarap!
Yemek kültürü deseniz… Köylüler için tek öğün genellikle “pottage” denilen tüylü domuz eti, bezelye ve saman karışımı bir çorba. Aynı kazan haftalarca kaynayınca içinde ne olduğu belli olmazmış. Bir belgede “6. gün çorbada tavşan kemiği, 9. gün fare kuyruğu bulundu” yazıyor!
Soylular ise sıra dışı gösterişler peşinde:
-
Ziyafetlerde canlı kuşlar fırında pişirilir, masaya gelince kuşlar kaçarmış!
-
Trencher adlı yenebilir tabaklar: Bayat ekmek üstüne konan yemek sonrası, soslanmış ekmek fakirlere verilirmiş.
-
Kurşun zehirlenmesi: Şarap kurşun kaplarda saklandığı için aristokratlar sürekli baş ağrısı çekermiş. Hatta British Museum araştırması, mezarlardaki kurşun oranının normalin 15 katı olduğunu gösteriyor.
🧼 Banyo Değil, Bit Partisi!
Temizlik anlayışına bayılıyorum! 🛁 Kilise “Temiz beden şeytanı çeker” diyerek yıkanmayı günah ilan etmiş. Azize Agnes 13 yıl boyunca hiç yıkanmadan yaşamış!
| Sosyal Sınıf | Banyo Sıklığı | Hijyen Malzemeleri |
|---|---|---|
| Köylüler | Yılda 1-2 kez | Nehir suyu + odun külü |
| Soylular | Ayda 1-2 kez | Gül suyu + zeytinyağlı sabun |
| Kraliyet | Haftada 1 | Safranlı aromatik yağlar |
Bitler ise o kadar yaygınmış ki kadınlar “bit toplama partileri” düzenler, erkekler de sakallarında bit taşıdıkları için “bit çubuğu” kullanırmış. Oxford Üniversitesi’nde bulunan 12. yüzyıl tarağı üzerinde “Sevgilim, bitlerimizi birlikte temizleyelim” yazdığını öğrenince kahkahalara boğulmuştum!
☠️ Ölüm Tuvalette Bile Yakayı Bırakmıyor!
En çarpıcı detaylardan biri: Diri gömülme korkusu! Mezarlara bağlanan çan sistemini duymuşsunuzdur. Oxford Arkeoloji raporunda okuduğum bir vaka beni derinden sarsmıştı: 2019’da bulunan 14. yüzyıl kadın iskeletinin tabut kapağında tırnak izleri vardı!
🌍 Neden Bu Kadar İğrençti?
-
Tıbbi cehalet: Doktorlar, “Veba havadan bulaşır, suyla temas hastalık yapar” diyordu.
-
Dini baskı: Papa III. Innocent “Çıplak bedene bakmak şeytanı davettir” fetvası vermişti.
-
Altyapı yokluğu: Londra Kanalizasyon Tarihi kayıtlarına göre 1300’lerde Thames Nehri’ne günde 50 ton dışkı atılıyordu!
💫 Modern Hayata Bir Bakış
Geçenlerde lüks bir restoranda yemek yerken, tuvalette sıcak suyu açınca aklıma Orta Çağ insanları geldi. Şükürler olsun ki bugün:
-
Banyomda mis kokulu sabunlar var 🧼
-
Yemeğim buzdolabında güvende 🍲
-
Tuvaletim “gardrop” değil! 🚽
Orta Çağ bize şunu öğretiyor: “Medeniyet, kanalizasyondan geçer!” Bir dahaki sefere sifonu çekerken bu sözü hatırlayın 😉
📚 Küratörün Köşesi (Kaynaklar):
Gündelik Hayatın Karanlık Yüzü – Köylü yaşamına dair çarpıcı detaylar
Orta Çağ Mutfak Sırları – British Museum’un gıda araştırması
Londra’nın Kayıp Nehirleri – Kanalizasyon tarihine yolculuk
Peki siz Orta Çağ’da hangi sınıfta olmak isterdiniz? 😄 Yorumlarda buluşalım!